گفتگو با رحمت الله بیگدلی کنشگر سیاسی اصلاح طلب
حسین نجاری
اشاره: مهندس رحمت‌اله محبی دارای مدرک مهندسی از دانشگاه تهران و کارشناس ارشد مهندسی از دانشگاه علم و صنعت ایران، دستیار ارشد شهید حسن طهرانی‌مقدم پدر صنعت موشکی ایران است که مدیریت پروژههای علمی، پژوهشی متعدد کشوری را عهده‌دار بوده است. از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به پروژههای پژوهشی، صنعتی در دانشگاه علم و صنعت ایران و پژوهشگاه هوافضا، مدیریت پروژههای پتروشیمی، پالایشگاهی، صنایع شیمیایی و سیمان به صورت EPC (مشاوره، مدیریت اجرایی و نظارت) و… اشاره کرد. او که چهره‌ای دانشگاهی و دارای درجه و اعتبار علمی است، عضو انجمن علمی مواد پرانرژی ایران (ISAEM) بوده و در طول این سال‌ها دغدغه‌های علمی، پژوهشی خود را دنبال کرده است.
مهندس محبی، مدیرگروه طراحی فرآیندهای جهاد دانشگاهی علم و صنعت ایران، مدیر گروه فرایند بخش شبیه‌سازی توسط کامپیوتر CAEC در دانشگاه علم و صنعت ایران، مدیر گروه مرکز پژوهش‌های پیشرفته شیمیایی در صنعت هوافضا، معاون تأمین و تجهیزات بخش تولید مواد در صنعت هوافضا، مدیر کنترل کیفیت و ایمنی در صنعت هوافضا بوده و طراحی، اجرا و نظارت صنعتی در صنایع سیمان (EPC پروژه)، طراحی و اجرای پروژههای تولید مواد و رزین‌های صنعتی، مسئولیت کنترل سنجش آلاینده‌های زیست‌محیطی در صنایع مختلف – مرکز جهاد دانشگاهی علم و صنعت ایران، مشاور و کارشناس ارشدِ صنایع سیمان کشور، کارشناس ارشد و مشاورت در بازسازی واحد بنزین (gasoline cut crakking) پالایشگاه آبادان و موارد متعدد دیگر را در کارنامه‌ی اجرایی خود دارد. او در کنار این سوابق علمی نگاهی نیز به امور سیاسی و فعل و انفعالات این حوزه‌ی عظیم دارد. او در دوران دانشجویی عضو انجمن اسلامی دانشکده‌ی فنی دانشگاه تهران و مدتی نیز عضو شورای مرکزی حزب جمهوریت ایران اسلامی بوده است. به خاطر همین سوابق سیاسی، گفت‌وگویی را پیرامون مسائل جاری کشور و انتخابات مجلس شورای اسلامی با ایشان انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
از آن‌جایی که در آستانه‌ی انتخابات مجلس شورای اسلامی هستیم، چه نظری در این رابطه دارید، آیا مشارکت در انتخابات منجر به تغییرات قابل قبولی می‌شود یا صرفا یکی از مناسک سیاسی است که مجریان آن به جبر قانون و بر حسب تقویم انتخاباتی مبادرت به برگزاری آن می‌کنند؟
انتخابات یکی از مهم‌ترین ارکان حقوق اساسی است و سهم مـردم را در نهاد حاکمیت محقق میکند. بر این مبنا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر چه انتخابات در تاریخ ما از همان آغاز با اما و اگرهایی همراه بوده و در اغلب موارد مورد نقد مردم بوده است، ولی فراموش نکنیم که ما چاره‌ای جز تمسک به آن نداریم. باید از مجرای قانون به تغییرات مدیریتی کشور اقدام نماییم
امر انتخابات یکی از مبانی و نیز مظاهر دموکراسی و سیاست‌ورزی در دنیاست. ما نیز با همه‌ی کم و کاستی‌های آن، باید برای تحکیم اراده‌ی ملی و حاکمیت اکثریت مردم بر سرنوشت خویش بکوشیم؛ چون بر این باوریم که انتخابات فرصت نوآفرینی در عرصه‌ی سیاست و مدیریت سیاسی کشور است تا افکارعمومی بتواند ایده و آرمان و برنامه‌های مدیریتی موجود را تمدید کند یا تغییر دهد، بنابراین چنین ساز و کاری فرصت مغتنمی برای بازبینی و نوسازی مدیریت سیاسی کشور به شمار می‌رود.
با این اوصاف سرنوشت جمعی ما از مسـیر صندوق‌های رای می‌گذرد و با درک اهمیت آن نباید عرصه را به افراد و گروههای منفعت‌طلب و غیرمسؤول واگذار کنیم. باید با همه‌ی نقد و گلایه‌های خود با تمام قدرت وارد کارزار انتخابات گردیم.
آیا مجلس و نمایندگان، آن کارایی مجالس قدرتمند گذشته را دارند یا دچار ضعف و انفعال شده‌اند، شواهد و قرائن از سستی و ناکارآمدی‌های آن روایت می‌کنند.
امروزه اگر چه نماینده و نهاد مجلس در صحنه‌ی ملی تأثیر مجالس گذشته را ندارند، ولی از دیدگاه ملی و منطقه‌ای بر این باورم که نباید سرنوشت استان را به دست کسانی سپرد که مسائل عموم مردم برای آن‌ها اهمیتی ندارد یا اولویت‌های دیگری برای خود قائل‌اند. ما در این کشور، شهر و جغرافیا زندگی می‌کنیم و از آن‌جایی که سرنوشت خود و خانواده‌های ما در این محیط رقم می‌خورد بایسته است برای مهار اسب قدرت در بخش ملی و منطقه‌ای، اقداماتی انجام دهیم و حداقل جلوی بخشی از ضعف‌های مدیریتی در سطح کشور استان و حوزه انتخابیه را بگیریم. به‌عبارتی با حضور مؤثر در صحنه‌ی عمومی سیاست‌ورزی، به اتفاقِ هم بعضی از بن‌بسـت‌های موجود را باز کنیم.
بنده معتقدم امجلس برآمده از اراده ملی می‌تواند برای برون رفت از مشکلات عدیده‌ی داخلی و خارجی کارکرد مؤثری داشته باشد.
اگرچه مجلس دارای اختیارات وسیعی است، اما اصلی‌ترین وظیفه‌ی مجلس قانون‌گذاری است. در اصل ۷۱ آمده است: «مجلس شورای اسلامی در عموم مسائل در حدود مقرر در قانون اساسی می‌تواند قانون وضع کند». همچنین لوایح قانونی، پس از تصویب هیأت‌وزیران به مجلس تقدیم می‌شود و طرح‌های قانونی به پیشنهاد حداقل ۱۵ نفر از نمایندگان در مجلس شورای اسلامی قابل طرح است. ضمناً بر اساس اصل ۱۵۸، تهیه‌ی لوایح قضایی بر عهده‌ی رئیس قوه قضائیه است. رئیس قوه قضائیه لوایح قضایی را به هیأت‌دولت می‌دهد و پس از تصویب در هیأت‌دولت به مجلس ارسال می‌شود. طرح‌ها و لوایح پس از اعلام وصول در مجلس برای رسیدگی و اصلاح و تکمیل به کمیسیون مربوط فرستاده می‌شوند تا پس از رسیدگی کمیسیون و توافق هیأت‌رئیسه و کمیسیون در نوبت خود، برای مذاکره در کلیات (شور اول) به مجلس و جلسه‌ی علنی آن آورده شود و پس از تصویب کلیات، مجددا به کمیسیون مربوطه رفته و ضمن رسیدگی به اصلاحات و پیشنهادات نمایندگان، دوباره برای تصویب جزئیات آن به مجلس آورده می‌شود. در این مرحله، تکلیف طرح یا لایحه مزبور معلوم خواهد شد.
وضع هر نوع مالیات و نیز تعیین موارد معافیت و بخشودگی و تخفیف مالیاتی همچنین تصویب بودجه‌ی سالانه‌ی کشور که به‌صـورت لایحـه از جانب دولت تهیه می‌گردد نیز به عهده‌ی مجلس است.
فراموش نکنیم هر نماینده در برابر تمام ملت مسؤول است و حق دارد در همه‌ی مسائل داخلی و خارجی کشور اظهارنظر کند. اگر نماینده‌ی آگاه و مسؤولی داشته باشیم در موارد حساس می‌تواند نقش خود را درست ایفا کند، ولی متأسفانه برخی نمایندگان نه تخصصی دارند و نه اراده‌ای برای تنطیم دستگاه تقنینی و اجرایی کشور. ده‌ها مورد از وظایف نمایندگان و مجلس وجود دارد که اگر هر کدام از آن‌ها به‌درستی انجام شود وضعیت به مراتب بهتر از این می‌شود، ولی دریغ که احساس مسؤوليت در امور ملی و مدیریتی کم‌رنگ شده است.
مجلس امروز، آیا نظارت درستی بر اجرای قوانین دارد، آیا در کنترل قانونی رئیس‌جمهوری و کابینه‌ی او می‌تواند نقش سازنده‌ای ایفا کند؟
دخالت مراکز قدرت مختلف باعث شده است که مجلس از اختیارات قانونی خود بهره‌ی لازم را نبرد. از آن‌جایی که عملکرد ضعیف نمایندگان مجلس باعث شده تا مجلس از توانایی لازم برخوردار نباشد.
باید ما ملت برای احیای جایگاه شایسته‌ی خانه‌ی ملت بکوشیم و آن را در جای درست خود قرار دهیم.
آیا مجلس در مسائل مهم سیاسی داخلی و حتی خارجی می‌تواند نقش درستی ایفا کند، آیا مسائل کلان کشور اعم از سیاست‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نیز دیپلماسی خارجی بیرون از ساختار نهاد مجلس و دولت نیست؟
در شرایط فعلی نمی‌توان چنین انتظاری از مجلس داشت و مسائل کلان کشور اعم از سیاست‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نیز دیپلماسی خارجی معمولاً بیرون از نهاد مجلس و دولت ریل‌گذاری می‌شوند و مجلس در این امور کلان دخالت مؤثری ندارد ولی با حضور نمایندگان قوی در خانه‌ی ملت می‌شود جایگاه این نهاد را تقویت کرد و به یک وضعیت نرمال رساند.
آیا در ایران امروز می‌توان نقش و کارکرد مؤثری برای انتخابات متصور بود؟
نفس برگزاری انتخابات در هر موقعیتی بالاخص در دنیای امروز که قدرت در بین نهادهای حاکمیتی توزیع شده مهم است. ما نباید اجازه‌ی تجمیع قدرت را در هیچ نهادی، بدهیم؛ چون قدرت متمرکز فسادزاست و بهتر است در بین دستگاه‌های حاکمیتی تقسیم شود.
جناب مهندس محبی، سیاست و اقتصاد چه نسبتی باهم دارند؟
از یاد نبریم دموکراسی در کشوری به وجود می‌آید که طبقه متوسط قدرتمندی داشته باشد. همچنین تقویت بخش خصوصی یکی از مؤلفه‌‌های مهم دموکراتیزه کردن ساخت قدرت در تمام کشورهای دنیاست. اغلب کشورها سیاست‌های خود را بر حمایت از طبقه‌ی متوسط متمرکز و برای ورود طبقات پایین به این طبقه تلاش می‌کنند، ولی متاسفانه در کشور ما طبقه‌ی متوسط در حال اضمحلال است و بسیاری از افراد این طبقه در حال سقوط به طبقات پایین‌تر هستند. علت اصلی این بحران هم تورم روزافزونی است که با افزایش نقدینگی و نرخ ارز توسط دولت‌ها ایجاد شده؛ زیرا هزینه‌های تولید را بالا برده و منجر به افزایش شدید قیمت کالاها و هزینه‌ی زندگی شده است. طبقه‌ی متوسط ایران از سال ۱۳۸۷ که ۶۰ درصد کل جمعیت را در اختیار داشته، به تدریج و به‌خصوص بعد از تحریم‌های ۱۳۹۱ روند نزولی گرفته و تا سال ۱۳۹۹ به ۸ /۴۶ درصد کل جمعیت رسیده است. یعنی نزدیک به ۱۰ میلیون نفر از جمعیت طبقه‌ی متوسط خارج شده و به طبقات پایین‌تر رفته‌اند. کارشناسان تحریم را یکی از علل اصلی تورم ویرانگر می‌دانند که عامل سقوط طبقه متوسط بوده است می‌دانند که با تداوم شرایط فعلی احتمال افزایش شدید ریزش این طبقه به طبقه فقیر می‌رود. راه جلوگیری از این فاجعه اصلاح سیاست‌ها و رفع تحریم‌ها است.
نباید تصور شود که انتخابات جنبه‌ی نمایشی پیدا کرده و حضور مردم نقشی در این کارزار ندارد. امروز دشمن نظام حمهوری اسلامی و باندهای قدرت نگران حضور هژمونیک مردم در جریان انتخابات هستند و می‌دانند اگر مردم با عزم و اراده و قدرت در صحنه حضور پیدا کنند آن‌ها را در یک روند دموکراتیک حذف خواهند کرد بنابر این در تلاشند مردم را از حضور در پای صندوق‌های رأی مایوس کنند و به اهداف غیرمردمی خود نائل شوند، ولی ما نباید چنین اجاز‌ای را به این افراد و گروههای مردم‌گریز بدهیم. من اگر برخیزم، تو اگر برخیزی، همه برمی‌خیزند.
فراموش نکنیم همین مجلس، حاصل انفعال ملی ما بود و نمایندگانی با رأی حداقلی به خانه‌ی ملت وارد شدند و آن را به پایین‌ترین سطح یک نهاد رساندند. کاهش شدید مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ نیز مکمل این قضایا شد و امروز می‌بینید که در چه وضعیتی قرار گرفته‌ایم. ما نباید این خطا را تکرار کنیم. به نظر می‌رسد چاره‌ای غیر از حذف قانونی و مردمی افراد ناکارآمد و نامناسب نداریم و این لازمه‌ی سعادت جمعی ماست تا به اتفاق هم عرصه را از ناکار آمدان باز ستانیم. به امید آن روز روشن.
More Stories
کشف،گریختن از تاریکی است
آینده ازآنِ ژنتیک است
جان انسان به جهاني مي‌ارزد