نوری در تاریکی

آذر عباسی

شهریور ماه امسال بهره برداری از پروژه فیبرنوری شهر زنجان همزمان با حضور وزیر ارتباطات وفناوری اطلاعات در استان آغاز شد .

بیان نکاتی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از اجرای پروژه فیبر نوری در ۱۲۰ شهر آغاز و در ۲۰ شهر تمام شده است گفتند و استاندار از اختصاص یک هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان به پروژه فیبر نوری و توسعه اقتصاد دیجیتال را مطرح کردند و شهردار از پروژه فیبر نوری و کنده کاری۳۳۰ کیلومتر حفاری در شهر داریم را صحبت به میان آمد . کلید واژه های چون فیبر نوری و توسعه اقتصاد دیجیتال و شهر هوشمند که این سه مسئول گفته و شنیده می‌شد از اهمیت بالای آن نشات می‌گرفت.

اینکه فیبر نوری چیست و چه مزیت های نسبت به سیستم یا تکنولوژی ماقبل خود دارد و چه کمکی به توسعه کشور و استان خواهد کرد و نحو خدمات رسانی این فناوری به مردم چگونه خواهد بود ؟

تعریف فیبر نوری یا تار های نوری  رشته باریک و بلندی از یک مادّه شفاف مثل شیشه یا پلاستیک گفته شده است که می‌تواند نوری را از یک سرش به آن وارد و از سر دیگر خارج کند . فیبر نوری داری پهنای باند بسیار بالاتر از کابل های معمولی است که با فیبر نوری می‌توان داده‌های تصویر، صوت و داده‌های دیگر را به راحتی با پهنای باند بالا تا 10 گیگابیت بر ثانیه و بالاتر انتقال داد. امروزه مخابرات فیبر نوری، به دلیل پهنای باند وسیعتر در مقایسه با کابل‌های مسی، و تاخیر کمتر در مقایسه با مخابرات ماهواره ای از مهمترین ابزار انتقال اطلاعات محسوب می‌شود.

طبق بررسی ها از عمده تفاوت بین کابل های فیبر نوری و مسی این است که کابل فیبر نوری در فواصل طولانی به نسبت کابل های مسی بسیار ارزان تر و اقتصادی تر می باشد. قطر کابل های فیبر نوری بسیار باریک تر از سیم های مسی می باشد. کابل های فیبر نوری می توانند حجم بیشتری از داده ها را به نسبت کابل های مسی حمل کنند .پهنای باند این کابل های فیبر نوری به شدت بیشتر است.افت سیگنال در کابل های فیبر نوری کمتر از کابل های مسی است. کابل های فیبر نوری به نسبت کابل های دیگر انعطاف پذیر تر هستند و طول عمر آن ها به دلیل مقاومتی که در برابر رطوبت و فرسایش دارند نیز بیشتر از کابل های مسی است. خطر آتش سوزی در کابل های فیبر نوری وجود ندارد. تداخلی در سیگنال های کابل فیبر نوری که در کنار همدیگر هستند صورت نمی گیرد.وزن این کابل ها به نسبت کابل های دیگر خیلی کمتر است.

طی گفتگوی تلفنی درهمین خصوص و توسعه این فناوری در کشور را با یکی از کارشناسان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور، مهندس حسین کریمی مدیر عملیات این وزارتخانه  را جویا شدم.

کریمی با بیان این نکته که همه دنیا به سمت اینترنت ثابت مبتنی بر فیبر نوری رفته است گفت: با توجه به اینکه ظرفیت اینترنت سیار محدود است ولی با این حال ۷۰درصد ترافیک مصرفی کشور روی شبکه سیار یا همان اینترنت گوشی ها است و تنها ۳۰درصد روی اینترنت ثابت یا خانگی قرار دارد. ولی در جهان کاملا برعکس است .همه دنیا به سمت اینترنت ثابت مبتنی بر فیبر نوری رفته است که مصرف کنندگان هم محل کار و هم ساختمان ها و خانه ها به اینترنتی که بر فیبر نوری متصل می باشند و از آن استفاده میکنند.

از اینکه چرا در همه این سال‌ها شبکه اینترنت ثابت همزمان با شبکه سیار پیش نرفته است بماند؟! ولی یکی از اهداف دولت سیزدهم توسعه اینترنت ثابت مبتنی بر فیبر نوری است تا همه ساختمان های کشور با فیبر نوری به اینترنت متصل گردد.

به این نوع اتصال که در اصطلاح FTTH می‌گویند به جای اتصال با سیم مسی به فیبر نوری متصل میشود. فیبر نوری فناوری جدیدی که علاوه بر کاهش هزینه در مقایسه با فناوری های قدیمی مثل ADSL وVDSL می تواند دسترسی به شبکه را با سرعت صد ها برابر بیشتر اینترنت ارائه بکند. سرعتی بین ۶۰۰تا۹۰۰مگابیت بر ثانیه چیزی حدود ۵۰یا ۶۰ برابربیشتر است.

هر چند هزینه راه اندازی و توسعه این فناوری در کشور بسیار بالاست ولی دولت هزینه شرکت های اجرا کننده را خود بر عهده گرفته است تا هزینه تمام شده با پایین ترین قیمت این فناوری به دست مصرف عمومی و مردمی برسد.

از اهداف و برنامه های سال آتی تحت پوشش قرار گرفتن ۲۰ میلیون خانوار به فیبر نوری گفته شده است که مستلزم همراهی چندین ارگانی چون استانداران،شهرداران،وزارت نیرو اپراتور های ارائه کننده اینترنت و حتی خود مردم را می طلبد.

مصاحبه حضوری با مهندس منیژه ناظری رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری زنجان درخصوص توسعه فیبر نوری و افتتاح زیر ساخت این فناوری و اجرا ان در سطح شهر گفتگوی داشتیم و از برنامه ها و اهداف صورت گرفته در این خصوص مطرح گردید که ایشان ضمن تاکید بر پاک بودن از نظر زیست محیطی و کم هزینه بودند این فناوری و سرعت فوق العاده بالای انتقال داده ها از طریق فیبر نوری گفت: رویکرد شهرداری در این حوزه ، ایجاد بستر دولت الکترونیکی و ارائه خدمات شهری می باشد.

اقدامات و کارهای در بخش های ترافیکی ، حمل و نقل و شهرسازی که در نهایت رسیدن به شهر هوشمند خواهد بود صورت گرفته است . ما در بدو شروع به کار سازمان فناوری اطلاعات شهرداری برای ارائه خدمات موفقیت های داشتیم ولی با توجه به بالا رفتن انتظارات مردم و شرایط کرونا فرصت خوبی برای ارائه خدمات غیر حضوری بود و ما توانستیم بیشتر فعالیت های خود را حوزه شهری بر بستر نرم افزار و برخط و آنلاین انجام دهیم. یکی از پر کاربردترین و زمانبر ترین برای مراجعه کنندگان همین حوزه شهرسازی محسوب می گردد ، که ما سعی در تسهیل گری صدور مجوز ها و پروانه های ساختمانی را با الکترونیکی کردن و غیر حضوری شدند آن بسیار موفق عمل کرده ایم.
همچنین  ما سال گذشته در طرح” شهروند سپاری ” توانستیم در برخی از مناطق طرح، مجوزهای ساختمانی  و نرم افزارهای مثل مرکز عملیات آتش نشانی،سامانه آرامستان و ۱۳۷ و چشم شهروند و سامانه شفافیت را را به اجرا برسانیم که سال گذشته  توسط وزیر به بهره برداری رسیده بود .
در زمینه ورود به دنیا فیبر نوری ما نیازمند اجرای زیرساخت‌های هستیم که بتوانیم در یکپارچه سازی خدمات دیتا ها و داده ها و ارتباطات یکسان عمل کنیم.در این بخش هم ما از سال ۹۷ توانستیم زیرساخت ایجاد فیبر نوری در سطح زنجان را با مشارکت بخش خصوصی را با چند هدف راه اندازی کنیم. هم از نظر سازمانی که بتوانیم ساختمان های اداری را به هم متصل کنیم و هم اقدامات زیر ساختی عمومی چون تبلیغات شهری ، خدمات پارک ها ،دوربین های ترافیکی،تقاطع ها هوشمند سازی شده است و می‌توان گفت شبکه کامل شده است .
با توجه به اقدامات شرکت مخابرات استان که نقاطی از شهر زیر بار فناوری فیبر نوری قرار دارد ما توانستیم شبکه را کامل زیر باز ببریم .نقاطی باقی مانده ی موجود را در حال خرید تجهیزات هستیم و با اجرای هر فاز به شبکه اضافه می شود و زیر بار می رود. اتصال به فناوری فیبر نوری وایجاد بستر مناسب برای ارائه خدمات غیر حضوری را ما در شهرداری زنجان تقریبا خیلی وقت هاست شروع کرده ایم و شبکه تکمیل شده است.
عدم آگاه بخشی
به نظر می‌رسد در این زمینه مخابرات و اداره ارتباطات و فناوری اطلاعات استان آنچنان چابکی و چالاکی و پویایی لازم را جهت پیش برد این پروژه نداشتند و به تبع آن سهمی از ارائه عملکرد را هم ندارند.از طرفی عدم اعتقاد به آگاه بخشی افکار عمومی و نبود فضای مطالبه گری جمعی که می‌توانست در پیش برد این نوع فناوری ها و احداث زیر ساخت ها  کمک و یاری رسان باشد نبود ،شفافیت در موضوعات با ایجاد حس مطالبه  و همراهی عموم مردم در  چنین طرح ها کمک حال خوب در کنار صرفه جوی هزینه ها و کار ها با بهره وری بیشتر  پیش رفت میکنند .